Topaketa honek jakintza eta berrikuntza nabarmendu zituen, Pirinioetako eskualdearen erresilientzia lortzeko eraldaketa-motor gisa, eta zientzia, politika eta herritarren arteko elkarrizketa beharraz ohartarazi zuen.

Glaziarren Nazioarteko Urtearen baitan, adituek krioesferari buruzko ezagutza sakontzeko garrantzia azpimarratu zuten, Pirinioetako ikerketa-gaitasun aparta goraipatu eta beste mendi-eremu batzuentzako eredutzat nabarmentzen duten moduan. Araudi-betebehar berriak indartzea eta ezartzea egokitzapenaren eta kontserbaziorako zutabe giltzarrietako bat dela azaldu zuten.

220 parte-hartzaile baino gehiago elkartu ziren “Pirinioak Trantsizioan” foroan, eta emaitza positiboekin amaitu zuten saioak. Hiru egunetan, adituak, lurralde-kudeatzaileak, arduradun publikoak eta gizarte zibilaren ordezkariak —tokiko, eskualdeko eta europar mailakoak— gai zabaletan trukatu zuten ezagutza eta esperientzia: ekosistema sentsibleen jarraipenerako teknologia berritzaileak (adibidez, glaziarrak eta krioesfera), eta landare- eta animalia-espezie sentinela.

Era berean, mendiko ekonomiaz jardun zuten: turismo-eredu alternatiboak eta bioeskualdearentzat funtsezko beste sektore ekonomiko batzuk —basogintza eta nekazal-pastorelismoa— aurkeztu zituzten. Ekosistemen berreskurapenerako Naturan Oinarritutako Soluzioen (NBS) proiektu eragileak erakutsi ziren, baita herritarren kontzientziazio-jarduerak ere, klima-erronkei aurre egiteko komunitateak nola mobilizatu daitezkeen adierazten zutenak.

Programazioa diziplinartekoa izan zen helburu. Kasu praktikoetan sentinela-espezie jakin batzuen jokabidea eta jarraipena azaldu ziren —landareak eta animalia zein—, klima-aldaketaren lehen ohar gisa baliagarriak direnak, hala nola Nature en Occitanie elkarteak garatutako lana. LIFE PYRENEES4CLIMA proiektuaren esparruan, ‘Iberolacerta’ generoko suge-lagartoen jaitsiera aztertu zuten Pirinioetan; espezie horrek tenperatura-aldaketei oso sentikorrak diren erakusten du. Landareari dagokionez, glaziarren desagerpenarekin agertzen ari diren espezie inbaditzaile edo exotikoen portaera aztertu zuten, baita mendi-ekosistema berrien sorrera ere.

Babesa eta kontserbazioa araudien bidez lortzea erronka nagusietako bat dela azaldu zuten. Michael Douettek, Pirinioetako Kontserbatorio Botaniko Nazionaleko zuzendariordeak (CBNPMP) eta mendiko ekosistemen saioaren koordinatzaileetako batek, adierazi zuen zientziaren hizkera eta ikuspegia egokitzea funtsezkoa dela hizkuntza hori erabiltzen duten aktore anitz —herritarrak, legegileak eta enpresa-ordezkariak— klima-ekintzetan inplikatzeko.

Era berean, David Arnaudek, Pirinioetako Parke Nazionaleko zuzendariak (Frantzia) eta LIFE PYRENEES4CLIMA proiektuaren bazkideak, nabarmendu zuen gune babestuak kudeatzerakoan erabiltzaileen beharrak, habitataren kontserbazioa eta interes publikoaren balioa konbinatu behar direla. “Etorkizuneko Pirinioak” asmatzea proposatu zuen, ikuspegi global eta estrategikoago batekin, espazioen erabilerak eta naturaren funtzio garrantzitsuenak bat etorriz. Parkeek gizartearen sentsibilizazioan duten funtzio garrantzitsua aitortu arren, aurrera egiteko araudi eguneratuak behar direla azaldu zuen.

Glaziazio-aditu Ignacio López Morenok (IPE-CSIC), glaziarren eta krioesferaren saioaren koordinatzaileetako batek, txalotu egin zuen araudi-betebehar holistikoagoak ezartzeko beharra, Pirinioetako erabilerak eta babes-kontserbazioa modu integralean antolatzeko. LIFE PYRENEES4CLIMA bezalako ekimenek aldaketa horiek susta ditzaketela azpimarratu zuen, eta antzeko topaketek zientzia, politika eta gizartearen arteko zubiak eraikitzen dituztela, Pirinioak mendi-eremuetako laborategi aitzindari eta beste eskualde batzuei eredutzat emanez.

Gobernantza beste gai erabakigarri bat izan zen. Parte-hartzaile askok nabarmendu zuten horrelako topaketek loturak indartzeko, kezkak partekatzeko eta arazoei irtenbide kolektiboak bilatzeko aukera ematen dutela, gobernantza partekatu baterantz eta ekintza eraginkorrago baterantz aurrera egiteko. Euskadiko Hazi Fundazioko Iñaki Gerenabarrena adituak azpimarratu zuen LIFE PYRENEES4CLIMA bezalako proiektu europarrek balio handia dutela, iraunkortasuna lehenesten dutelako, mendi-eremu berezien beharrak kontuan hartzen dituztelako eta merkatu-logikatik harago funtzionalitate anitzeko soluzioak garatzen dituztelako.

Pirinioetako Klima Aldaketaren Behatokiaren koordinatzailea den Eva García Balaguerek Gobernantza indartzea gako nagusitzat jo zuen, erresilientzia hobetu nahi bada mendi-ibilbide osoan. Herritarren animazio-jarduerek, sentsibilizazio-tresnek eta kolektibo informalen eta elkarteen inklusioak balio berriak ekartzen dituztela nabarmendu zuen.

Herritarren parte-hartzea ere garrantzitsua izan zen. Gazteen eta Suitzako “Grand-Parents for the Climate” elkarteko ordezkari baten arteko belaunaldi-arteko elkarrizketak indartu zuen ikuspegien bateraketaren balioa. Gazteetako parte-hartzaile Enzo Amandek azaldu zuenez: “Lehenagoetako belaunaldiek esperientzia dute eta aldaketa klimatikoari kezkatura hartzen diote; gu, aldiz, gure etorkizunaren kontua da —bi ikuspegiak elkartzea aberasgarria da”.

Zientzia herritarrak ere indar handia izan zuen foroan. IPE-CSICeko ikertzaile eta Zientzia Herritarraren Sariaren irabazle María Begoña Garcíak azaldu zuenez, ekimen horiek herritarrak klimaren monitorizazioan inplikatzera bultzatzen dituzte. Praktikoki, zientzia herritarrak espezieen banaketa mapatzeko eta populazio-kolapsoak detektatzeko aukera ematen du, bestela antzeman ez litezkeenak.

“Pirinioak Trantsizioan” foroa 2025eko ekainaren 18tik 20ra egin zen Bagnères-de-Bigorre (Occitanie, Frantzia). Europako LIFE PYRENEES4CLIMA proiektuaren baitan antolatutako lehen topaketa izan zen, aditu anitz bilduz eta parte-hartzaile zabalago bati zuzenduta, proiektuaren itxaropen eta emaitzak hobetuz. Hurrengo foro bienalean, Nafarroan egingo da 2027an.